«Եղբորը փորձում էր հաց տալ՝ չհասկանալով, որ մահացած է»․ բժիշկը՝ իր ապրած պատերազմի մասին

Իր տեսածն ու ապրածը մարսելու համար Հովսեփն իր ապրումները թղթին է հանձնում․․․

«Մատներս կոպերիդ հպվեցին,

Եվ սարսուռ անցավ սրտիս մեջ,

Ջինջ հոգիդ չգտա քո ներսում,

Ափումս պահված հույսը փշրվեց․․․

Ներիր ինձ եղբայր, ներիր ինձ զինվոր,

Որ պատնեշ չեղա քո ու մահվան մեջ

Ու հուրդ արդեն ես մարած գտա,

Սփոփանքը լոկ քո լույսը մնաց»։

Պատերազմի օրերին Հովսեփը կորոնավիրուսով վարակվեց․ ասում է՝ չվարակվելու տարբերակ այնտեղ պարզապես չկար, իսկ հիվանդանալուց հետո էլ հիվանդ լինելու ժամանակ չկար` ջերմությամբ, վատ ինքնազգացողությամբ շարունակում էր աշխատել ու պայքարել կյանքերի համար։ Հիշում է՝ բուժքույրեր կային, որ 80 տոկոս սատուրացիայով վիրահատական սեղանի մոտ կանգնած էին․․․

Հրաշքներ էլ են եղել։ Հրադադարի առավոտյան բոլորը կոտրված ու հիասթափված էին, մի վիրավոր բերեցին դիակների միջից, սկզբում կարծել էին՝ մահացած է, բայց նա ողջ էր։ Սա միակ հրաշքը չէր, նաև երկար ժամանակ առանց բուժօգնության մնացած վիրավորների փրկվելն էր հրաշք։

Ծանոթների միջոցով իրեն բազմաթիվ անուն–ազգանուններ էին փոխանցում, որոնց փնտրում էր ընդունվող վիրավորների մեջ։ Ծնողների համար աչքալուսանքի պես մի բան էր, երբ գտնում էին իրենց որդուն թեկուզ վիրավորների մեջ։

Ասում է՝ մինչև վերջին օրը հավատում էին, որ հաղթելու ենք։

«Համենայն դեպս, հույս կար, ու դա անհուսության փրփուրներից կախված հույսը չէր։ Տեսնում էինք, որ Շուշիում մարտեր են, Ստեփանակերտի համար էլ վտանգ կար, բայց չէ՞ որ ժամանակին էլ ֆաշիստական զորքերն էին Մոսկվայից 40 կմ հեռավորության վրա․․․»։

Հրադադարից հետո Հովսեփը չշտապեց վերադառնալ. մինչև նոյեմբերի 17-ն Արցախում էր։

–Հասցրեցի՞ք հրաժեշտ տալ հանձնվող տարածքներին։

–Ինչո՞ւ պետք է հրաժեշտ տայի, ինչպե՞ս կարելի է հրաժեշտ տալ այն տարածքներին, որոնք քոնն են։

Պարտության պատճառների մասին խոսելիս Հովսեփը նշում է՝ միգուցե դա նաև այն պատճառով էր, որ չափից դուրս մարդասեր էինք, չափից շատ էինք խաղում պատերազմի կանոններով․․․ Իր գործընկերներից շատերի զոհվելը ևս մեկ անգամ թշնամու անմարդկային դեմքն է ցույց տալիս. նրանք չէին խորշում հարվածներ հասցնել նույնիսկ սանիտարական մեքենային։

«Եթե նորից․․․»։

Չեմ հասցնում ավարտին հասցնել հարցս, Հովսեփը միանգամից ասում է՝ «Այո»։ Ասում է` նույնիսկ այս ամենը տեսնելուց ու վերապրելուց, հետպատերազմյան սինդրոմի հետ առնչվելուց հետո էլ եթե, Աստված մի արասցե, նորից պատերազմ լինի, առանց մի րոպե մտածելու` էլի կգնա, որովհետև բժշկի գործը կյանք փրկելն է․․․